Lang, lang geleden…
Het dorp heeft zijn oorsprong te danken aan de Romeinen. Rond 40 n.Chr. bouwden zij iets ten noorden van het dorp, langs de Oude Rijn, een aantal forten voor hun leger. Om deze forten met elkaar te verbinden, werd er op de zuidoever een weg aangelegd. Erlangs en in de buurt ontstond bewoning. Zo ook in de 8ste eeuw in het huidige buurtschap Weipoort, langs de Weipoortse Vliet. Maar in de 13e eeuw werd het land geteisterd door diverse stormvloeden die voor overstromingen zorgden. Men zocht toen iets westelijker, in een ontgonnen gebied, een drogere plek om te wonen. En zo is het huidige Zoeterwoude ontstaan.
Veen afgraven
Zoeterwoude ligt in een oude rivierdelta en is al eeuwenlang een belangrijk veeteeltgebied. De Weipoortse Vliet, die parallel loopt met de buurtschap Weipoort, is oorspronkelijk een zijtak van de Oude Rijn. Rond 1100 werd een start gemaakt met het ontginnen van het moerasgebied. Uit die tijd stamt het nu zo kenmerkende cope-landschap: afgegraven polders met rechte sloten die het land in stroken verdelen.
Leven van het land
Via deze sloten kon het water afstromen naar de omliggende rivieren. Zo verdween het moeras en kwam er landbouwgrond voor in de plaats. Dit laagland is vaak nat en daardoor prima geschikt voor veeteelt. Zo geschikt zelfs, dat hier de eerste gespecialiseerde veeteelt ter wereld begon. Dankzij de stad Leiden, die in 1303 het marktrecht verleende voor boter, kaas en eieren. Dit betekende een economische boost voor deze regio. De combinatie van een perfecte voedingsbodem, gezonde koeien en ambachtelijk kaasmaken levert Zoeterwoude dus al eeuwenlang heerlijke karnemelk, romige boerenboter en buitengewoon smakelijke kazen op.
Droogmakerij
Op de grens van Zoeterwoude, Stompwijk en Zoetermeer lag ooit een natuurlijk binnenmeer; het Zoetermeerse Meer. Dit werd begin 17e eeuw drooggemalen omdat het water de omgeving bedreigde en de lichte veengrond afsloeg. Bovendien kwam er zo nieuwe, vruchtbare landbouwgrond vrij. In de zomer van 1616 werd het drooggevallen meer verkaveld volgens een rechthoekig patroon van dertig kavels. Deze Zoetermeerse Meerpolder ligt nu zo’n 5 meter onder NAP!
